Anlaşılamamış Dahi: Nikola Tesla

Kendi adıma bilimsel icatlardan pek anlamam. Hele ki elektronik olanlardan hiç anlamam, hatta kendileriyle sorun yaşamakta üstüme yoktur bile diyebilirim.
Ama Nikola Tesla deyince bütün alternatif akımlar durur. :)
Tesla’nın adını mutlaka ki duymuşsunuzdur. Şu ana kadar kullandığımız bütün elektronik alet aksamının babası olarak bilinen ancak ne hikmetse adı Thomas Alva Edison’un yanında unutulmaya yüz tutmuş 19. ve 20. yüzyılın en büyük mucidi ve mühendisi Sırp asıllı bilim adamı Nikola Tesla’dan bahsediyorum.
Size elbette ki Nikola Tesla’nın bir bilim adamı olarak yaptıklarından söz etmeyeceğim zira dediğim gibi pek anladığım bir mevzu değil. Benim değineceğim kısım Tesla’nın bir bilim adamına çok da uymayan aykırı karakteri, bütün sinemacı ve edebiyatçıları cezbedecek özgeçmişi ve hayat tercihleri ile ilgili olacak. Yalnız ne yazıktır ki bütün bu cazibesiyle birçok eserde adı geçmesine rağmen Tesla adına yapılmış elle tutulur bir eser neredeyse yok. (Bkz: Ay Sarayı (Paul Auster), Empati (Adam Fawer), Filmler: The Prestige, Coffee and Cigarettes)
Tesla papaz bir babanın ve okuma yazma bilmemesine rağmen eş dost arasında pratik ev aletleri mucidi olarak bilinen bir annenin ikinci çocuğuydu. Abisini genç yaşta kaybetti. Annesinin haklı desteği ve babasının kösteğiyle mühendis olmayı tercih etti. Bilimsel eserleri okuyabilmek için bildiği Sırpça ve Almanca yanında İngilizce, Fransızca ve İtalyanca da öğrendi.
Tesla’nın çalışmalarına bakınca muazzam bir dahi olduğunu anlamayacak kimse yoktu. Ancak başta Edison olmak üzere birçok çevre tarafından dışlandı. Edison’un ticari çıkarları ve kendisinden çok genç olan bu mucide beslediği kıskançlık yüzünden onu geri planda bırakmaya çalıştığı ve Tesla’ya ait birçok çalışmanın altına kendi adını yazdırdığı söylendi.
Nikola Tesla Einstein’ın bile teorilerini çürütebilecek, görünmezlik üzerine çalışmayı deneyecek, kitle imha silahlarından, enerjiyi kablosuz dağıtmaya kadar zamanının ütopik görünen bir çok çalışmasında başarılı gelişmeler elde eden, muazzam bir dahiydi.
En iyi arkadaşı Mark Twain’di. Bir edebiyat dostu, bir vejetaryen, bir obsesif kompulsif, bir aseksüel, bir sinestetikti. Öyle ki:
Başladığı bir şeyi bitirme takıntısı yüzünden Voltaire’nin ciltlerce eserini okumak zorunda kalır. Temizlik takıntısı vardır, yalnız başına yemek yer ve yemekten önce kullanacağı her türlü kaşık, bıçak vs. nesneyi tek tek sildirir. Her işini üçün katları şeklinde yapar. Üçe eşit bölünen rakamlı otel odalarını tercih eder, insanlara dokunmaktan nefret eder, böyle bir mecburiyet halinde ellerini yıkar. Mücevherlerden, inci takılardan, yuvarlak nesnelerden ve saçlardan hiç haz etmez, onlara dokunamaz, hatta bakamaz.
Temizlik konusundaki bütün titizliğine rağmen güvercinleri çok sever, onların odasına rahatça girip çıkabilmeleri için camını açık bırakır. Sıklıkla güvercinlerin olduğu parkları ziyaret eder, güvercinler için özel yemler getirtir.
Bilindiği kadarıyla hiçbir kadınla ilişkisi yoktur. Hayatı boyunca evlenmez. Ancak bir dostunun evine sıklıkla misafirliğe gelen bir bayanı uzaktan da olsa piyano çalarken izlemek için özellikle fırsat yarattığı söylenir.
Boyu iki metreye yakındır. Her zaman çok şık giyinir, zayıf, kırılgan yapılı biridir, çok nazik, çok ince düşüncelidir. Çok az yer ve çok az uyur. Bütün kırılgan yapısına rağmen vücudunda binlerce voltluk elektrik akımını taşıyabildiği rivayet edilir.
Aşırıya varan sinestetik özelliği yüzünden ağır nevrozlar geçirir. Binlerce kilometre ötedeki şimşek çakmasından, başka bir odadaki saatin tıkırtılarına kadar her türlü sese aşırı hassastır. Önsezileri aşırı gelişmiştir. Bazı şeyleri çok önceden hissedebilir.
Nikola Tesla yaşı ilerledikçe inzivaya çekilir. Nevrozları giderek ağırlaşmaya başlar, kendini beyinle ilgili çalışmalara verir, düşüncenin tıpkı televizyon gibi bir ekrana yansıtılabileceğine inanıyordur. 86 yaşında öldüğünde beş parasız ve sefalet içindedir.
Nikola Tesla hakkında yazılmış ve Türkçeye çevrilmiş en detaylı biyografik eseri Aykırı Yayınları’nda bulmanız mümkün. Eser, Tesla’nın kişiliği ve bilimsel çalışmaları hakkında kısmen de olsa bizi aydınlatabiliyor. Margaret Cheney tarafından yazılan kitap, “Tesla-Anlaşılamamış Dahi” adıyla dilimize uyarlandı. Ayrıca 2006 yılında Christopher Nolan’ın başarılı sinema filminde illüzyonistler için elektrik akımlarıyla çeşitli çalışmalar yapan mucit rolüyle, İngiliz aktör David Bowie’nin bedeninde hayat buldu. Ülkemizdeki birçok sinemasever de ne yazık ki, onu bu şekilde tanıma fırsatına erişti. :)
Sizlere Tesla’nın bilimsel kişiliği hakkında çok daha fazla bilgi vermek isterdim ancak bu epeyce vakit ve bilimsel algılama kabiliyeti gerektirecekti. Yine de birçok internet sitesinde, bilimsel içerikli dergide ve Margaret Cheney’in eserinde aradığınızı bulmanız mümkün. Sizi daha fazla anlayamadığım için özür dileyerek benden bu kadar demek durumundayım değerli Nikola Tesla.

Kaynakça: Anlaşılamamış Dahi – Nikola Tesla – Margearet Cheney, Çev: Okhan Gündüz (2002)